2001 yılında Milletlerarası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından 28 Nisan “Dünya İş Sıhhati ve Güvenliği Günü” olarak ilan edildi. Her yılın mayıs ayında ise İş Sıhhati ve Güvenliği haftası olarak kutlanıyor. Bu yıl 4-10 Mayıs ortasında kutlanacak.
AB’nin resmi istatistik kurumu Eurosat ve SGK’nınverilerine nazaran en fazla personel ölümlerinin yaşandığı ülke Türkiye. Dünya’da iş kazalarını önlemek için yapılan düzenlemeler ve alınan tedbirlere karşın iş kazalarının sayısı ile hayatını kaybedenlerin sayısı artıyor. Avrupa Birliği’nin (AB) resmi istatistik ofisi Eurostat ve Toplumsal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) bilgilerine nazaran Türkiye iş kazalarında en fazla insanın hayatını kaybettiği ülkeler sıralamasında birinci.
Avrupa’da, geçirdiği iş kazasını takiben bir yıl içinde ömrünü yitiren kişinin mevti bu kategoride bedellendiriliyor. İşçi Sıhhati ve İş Güvenliği Meclisi’nin (İSİG) raporuna göre Türkiye’de 2022 yılında iş kazalarında en az 1843 kişi hayatını kaybederken 2023 yılının ilk üç ayında da en az 463 emekçi hayatını kaybetti.
Tarım, inşaat, hizmet ve sanayi sektörleri
İSİG’in raporuna nazaran 2022 yılındaki iş kazası ölümlerinin yoğunlaştığı (953 personel ölümü) üç işkolu bulunuyor. “Güvencesiz çalışma”nın hakim olduğu inşaat, tarım ve nakliyecilik. Uzun çalışma saatleri, ağır çalışma, sigortasız çalışma ve her türlü kuralsızlığın hakim olduğu bu işkollarında sendikal örgütlenme yok üzere ya da zayıf ve aşikâr mesleklerde öbekleniyor.
İnşaatlarda dış cephe iskele, çatı, asansör boşluğu vb. yüksekten düşmeler ölümlerin yarıdan fazlasını oluştururken öteki iki temel neden ise ezilme/göçük ile elektrik çarpmaları.
Diğer yandan bilhassa mevsimlik tarım personellerinin çalıştıkları bölgelere ya da tarlaya seyahati sırasında uygun olmayan ulaşım araçlarının kullanılması, eskiyen traktörler, personellerin barınma-dinlenme-temizlik alanlarının yetersizliği, kene ısırmaları vb. ölümlerin temel nedenlerini oluşturuyor.
İş güvenliğinde yeni düzenleme şart
Türkiye, İş Sıhhati ve Güvenliği (İSG) konusunda istenilen düzeyde değil. Uzmanlara nazaran, en değerli bahislerin başında gelen İSG’de yeni düzenlemeler yapılmalı ve bilinçlendirme faaliyetleri artırılmalı.
‘İşyerlerinde her vakit güvenlik ve sıhhat öncelik olmalı’ diyen İş Sıhhati ve İş Güvenliği Uzmanı, TÜGİAD Genel Lider Yardımcısı Şebnem Akman Balta, “İş hayatında en kıymetli hususların başında İş Sıhhati ve Güvenliği (İSG) geliyor. Araştırmalara nazaran iş kazalarının yüzde 98’i, meslek hastalıklarının yüzde 99’u önlenebilirken, gerekli tedbirler alınmadığı için her yıl iş kazaları ve meslek hastalıklarından ötürü birçok kayıp yaşanıyor. Türkiye, İş Sıhhati ve Güvenliği (İSG) konusunda şimdi istenilen düzeyde değil. Bunun için yeni düzenlemeler ve bilinçlendirme faaliyetleri yapılmalı” dedi.
İş güvenliğinde plan hiçbir şey planlama her şeydir
2001 yılında Memleketler arası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından 28 Nisan “Dünya İş Sıhhati ve Güvenliği Günü” olarak ilan edildi. Her yılın mayıs ayında ise İş Sıhhati ve Güvenliği haftası olarak kutlanıyor. Bu yıl 4-10 Mayıs ortasında kutlanacak.
İş Sıhhati ve İş Güvenliği Uzmanı, TÜGİAD Genel Lider Yardımcısı Şebnem Akman Balta İş Sıhhati ve Güvenliği haftasına yönelik yaptığı açıklamada şunları söyledi; “İş Sıhhati ve Güvenliği haftası dolayısıyla ülkemizde yaşanan maden kazaları yahut sarsıntı yangın ve patlamalar ve sel felaketlerini düşünecek olduğumuzda planlamaların ne kadar değerli olduğunu anlayabiliyoruz. Plan hiçbir şey planlama her şeydir. Bu noktada da hayati bir husus olan beşere dokuna İş güvenliği konusu hem patron hem emekçi açısından daha da ehemmiyet kazanıyor. Bu maden kazalarında ve sarsıntılarda yaşana can kayıpları ile maalesef yaşadık gördük ve acı çektik. Tam olarak bu yüzden; İş kazaları nedeniyle yaşanan vefatlar yahut sakatlanmaların önüne geçmek için nedeniyle 2012 yılında çıkarılan 6331 sayılı İş Sıhhati ve Güvenliği kanunu hazırlanmıştır.”
Tüm düzenlemeler hayata geçmeli
6331 sayılı maddede uygulamaya geçmeyen tüm kararların uygulanmaya başlanması gerektiğine vurgu yapan Şebnem Akman Balta, “Bazı değişiklikler sunulabilir öncelikle iş güvenliği uzmanlığı, işyeri hekimliği ve başka sıhhat işçisine ait kavramlar güncellenmeli hekim bulundurma yerine dsp dediğimiz yani başka sıhhat işçisinin vazife alması ve gerekirse iş yerlerinde psikolog dayanağı verilmesi üzere bilhassa odaklanma dikkat çalışması veya empati yeteneğini arttırıcı motive edici çalışmalar olay değerlendirmeleri planlanmalı her eğitim düzeyine nazaran bu dersler hazırlanmalı. İSG ile ilgili kesinlikle çalışma ve toplumsal güvenlik bakanlığı tarafında ulusal siyasetlerin oluşturulması, alınan kararların ise uygulanabilen kararlar olmasına itina göstermemiz gerekir. İşyerlerinde kontrolün haber verilmeden yapılması ve kesinlikle İş güvenliği uzmanı tarafından doldurulan teklif ve tespit defterlerin online sisteme çekilmesi gerekmektedir ki bakanlık tüm olumlu olumsuz hazırlanan defterleri anında görebilsin Düzeltmeler iş yerlerine makul vakitler verilmesi ve kazalanma riski olan yerlerin gerekirse devlet takviyesiyle yer değiştirmeye katkıda bulunması sağlanmalıdır” diye konuştu.
İş kazalarının ve ölümlerin azalması için yapılması gerekenler!
İş Sıhhati ve İş Güvenliği Uzmanı, Tügiad Lider Yardımcısı Şebnem Akman Balta iş güvenliği ile ilgili yapılması gerekenleri şu formda sıraladı:
• İş kazaları ve meslek hastalıklarının önüne geçilebilmesi için üretim ve hizmet süreçlerinde “önce insan, evvel sıhhat, evvel personel güvenliği” anlayışı yerleştirilmeli, İSG tedbir ve uygulamalarına öncelik verilmelidir. Yapılacak tüm düzenlemelerde işyerlerinde İSG’ninsağlanmasında asıl sorumluluğun patronda olduğu gerçeğinden uzaklaşılmamalıdır.
• Pandemi sonrası yeni Dünya nizamı olarak HİBRİT Çalışma modelinin yasal düzenleme ile bir çerçeveye oturtulması gerekmektedir. Meskende yaşanan kazalanmalara karşı patronu de koruyan emekçiyi de koruyan sorumluluk noktaları belirlenmeli. Araftakonu bırakılmamalı.
• Uygulamada çocuk işçiliğin önüne geçilmeli, çocuk çalışanlar örgün eğitime yönlendirilmelidir.
• Kadınlara ve bayan emeğine yönelik tüm olumsuz uygulamalar kaldırılmalı; eşit işe eşit fiyat uygulanmalı, istihdamda fırsat eşitliği sağlanmalıdır.
• İSİG ile ilgili düzenlemeler ve uygulamalar, dal, çalışan sayısı vb. hiçbir ayrım olmaksızın bütün işyerlerini ve tüm çalışanları kapsamalıdır.
• Sigortasız emekçi çalıştırma önlenmeli, kayıt dışı çalışmaların önüne geçmek için müfettişlerin alana çıkması gerekmektedir. Denetimlerin patlayıcı husus boya ve dokuma fabrikalarında daha fazla yapılması sağlanmalı. İstifleme makinelerin kimlikleri tertipli dosyalanmalı ve tüm aygıtların teknik aletin periyodik denetimleri 3 yahut 6 aylık müddetlerle denetlenmeli. İnşaat dalı çalışma şartları tarım bölümünde ki çalışma şartları iyileştirilmelidir.
• İş kazalarının büyük çoğunluğunun küçük ölçekli işyerlerinde olduğu yadsınamaz bir durumdur. Çalışan temsilcilerinin iş teminatları sendika temsilciliği ile eş seviyeye getirilmelidir.
• İşyerlerinde İSG’nin sağlanması bir takım işidir. Bu takımda tabipler, teknik, mühendisler, işçi, sıhhat işçisi,diyetisyen, ergonomist, psikolog vb. işçi yer almalıdır. İş güvenliği uzmanları, işyeri tabipleri ve başka sıhhat işçileri üzere vazife yapan tüm işçinin mesleksel bağımsızlık, yıllık müsaadeleri, çalışma süreleri,fazla mesaileri, şahsî gelişim eğitimleri vb. konular tekrar düzenlenmelidir.
• Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıftaki, 100’den fazla çalışanın bulunduğu sanayi işletmelerinde “tam zamanlı” İSG uzmanı çalıştırmak mecburî hale gelmelidir. 10’dan az çalışanın bulunduğu işyerlerinde İSG hizmet bedelinin karşılanmasında SGK prim takviyesi devlet tarafından karşılanmalıdır.
• Lisans sonrası İSG eğitimlerinin üniversiteler tarafından verilmeli.
• 6331 sayılı Yasa ile patronların tedbir alma yükümlülüğü İSG uzmanının YÖNLENDİRME talimatları ile yapılacaktır diye yenide düzenlenmeli. Özellikle devletin kontrol vazifesi iş müfettişleri tarafından alanda veya online takip edilmeli. Giden canlar devletin beşeri sermayesi ve sönen ocaklar ailelere yaşanan kayıplar geleceğe birçok kayıp çocuk inançsız çocuklar olarak topluma karışıyor. Sıkıntıları görmezden gelmeden kar topu büyümeden iş gücü kaybının önüne geçmeliyiz. İşyeri doktorları ve iş güvenliği uzmanlarının yaptıkları tespitler, saptadıkları gereklilik ve teklifler yerine getirilmeden iş kazası ve meslek hastalıklarından sorumlu tutulmaları ve dokümanlarının askıya alınması, adaletsiz bir uygulamadır. İSG UZMANI SANIK DEĞİL ŞAHİT OLMALIDIR. İşyeri doktorları ve iş güvenliği uzmanlarının mesleksel bağımsızlıkları ve iş teminatları korunmalıdır. Bakanlık kamusal kontrol yükümlülüklerini yerine getirmelidir.
• Yaşanan tüm iş kazalarının, yangınların yahut patlamaların ÇSGB ile Güç ve Alışılmış Kaynaklar Bakanlığı yahut etraf bakanlığı üzere bakanlıkların kazaların meydana gelmesindeki ana öge ve kusurları bulması ve kamuoyuyla paylaşması gerekir ki yine bu usul durumlar yaşanmasın.
• Tüm çalışanlara hak ve sorumlulukları ile İş güvenliği eğitimleri sürekli verilmeli, bu eğitimler, işin yapılış formunu olmazsa olmaz kuralların daima hatırlatılarak yapılması sağlanmalıdır.
• Eğitim-öğretim müfredatı, temel eğitimden başlamalı değereler eğitimi konusunda denetimlerin gerekliliği konusunda çocuk yaşta başlayan eğitimlerle topluma sorumluluk şuuru aşılanmalı.
• SGK tarafından yayımlanan İş Kazası ve Meslek Hastalıkları İstatistikleri gerçekleri yansıtmaktan uzaktır. İşyerlerinde kaza ve meslek hastalıklarına ilişkin bilgiler bir data tabanında toplanmalı, bu bilgilerden ölçme ve kıymetlendirme maksatlı yararlanılmalıdır.
• Meslek hastalıkları yalnızca tazminat konusu olarak ele alınmamalı, öncelik önlemeye verilmeli, ÖNLEMEK ÖDEMEKTEN UCUZDUR algısının işyerlerine yerleşmesi ve meslek hastalıklarının tespiti, tedavisi ve tazmini tarafındaki tüm yasal ve idari mahzurlar kaldırılmalıdır. Beşere paha veren inançlı işyeri motivasyonu sağlanmalıdır.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
