Nefret telaffuzunun, günümüzde değerli bir toplumsal sorun olarak karşımıza çıktığını kaydeden uzmanlar, bu kavramın, toplumun güç alakalarını ve sıkıntılarını yansıtarak mevcut sorunları açığa çıkardığını ve şiddet olaylarının sinyallerini verdiğini söylüyor. Rastgele bir nefret telaffuzunu hafife almamak gerektiğini de kaydeden uzmanlar, toplumsal medyanın, nefret telaffuzunun yayılmasında büyük bir rol oynadığını da lisana getiriyor.
Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Sosyoloji Kısmı Araştırma Vazifelisi Bengi Çakmak, nefret söylemi konusunu kıymetlendirdi.
Nefret söylemi, toplumsal nizamın korunması bakımından bir ihtar sistemi rolü üstleniyor
Nefret söylemi kavramının tek bir tarifi olmadığını belirten Sosyolog Bengi Çakmak, “Ne söz ettiğini birbiriyle ilişkili şu iki açıdan özetleyebiliriz; Birinci olarak, nefret söylemi kavramı, tabir özgürlüğünün sonlarıyla bağlantılı düşünülür. Tabir özgürlüğünün nefrete ve şiddete yol açabilecek derecede belirsizleşmesini ve esneklik göstermesini engellemek ismine insan haklarına dayanarak bir hudut çizme gereği duyulur. Nefret söylemi de bu sonun oluşturulmasına fonksiyonel bir katkı sunar. İkinci olarak da nefret telaffuzunu, toplumsal tertibin korunması bakımından rol üstlenen bir faktör yahut bir ikaz sistemi olarak ele alabiliriz.” dedi.
Dildeki nefret söylemi cürüm olaylarına yönelik ikaz niteliği taşıyor
Dilde kendini gösteren bir olgu olarak nefret telaffuzunun, toplumdaki güç bağlantılarını ve meseleleri yansıtarak mevcut sorunları açığa çıkaracağını ve ağırlaşabilecek şiddet ve hata olaylarına yönelik bir ikaz niteliği taşıyacağını da kaydeden Çakmak, “Nefret telaffuzunun taşıdığı bu iki manaya paralel olarak, her cins ayrımcılık tabirini ve bunlardan dolayı meydana gelebilecek hak ihlallerinin lisandaki yansımalarını kapsayan kelamlı, yazılı, görsel üzere içerikleri nefret söylemi olarak ele alabiliriz.” biçiminde bilgi verdi.
Nefret telaffuzunu meydana getiren toplumsal dinamikler neler?
Buradan yola çıkarak, nefret telaffuzunu meydana getiren toplumsal dinamiklerin başında ötekiyle, öbür olanla, farklı yahut yabancı olanla kurulan tansiyonlu bağlantının sayılabileceğini aktaran Bengi Çakmak, “Bir öteki deyişle, insan hakları her ne kadar kozmik biçimde tanımlanmış olsa da toplumsal nizamları oluşturan normlar toplumlar ve kültürler ortasında değişkenlik gösterebiliyor. Bu açıdan, neyin ve kimin olağan olmadığını belirleyen toplumsal dinamikler vakte ve yere nazaran farklılaşabilir. Lakin her durumda, nefret telaffuzunu kuran faktörlerin başlıcası, olağan kabul edilenin dışında kalanların birer öfke ve nefret objesine dönüşmesidir. Öfkenin ve nefretin sebebi, olağan olmayanın toplumsal nizamı sarsacağına dair önyargı ve tasadır diyebiliriz.” dedi.
Sosyal medyanın rolü…
Sosyal medyanın, nefret telaffuzunun yayılmasında büyük bir rol oynadığını da lisana getiren Sosyolog Çakmak, “Sosyal medya sadece nefret telaffuzunun değil her cins telaffuzun, bilginin, imgenin yayılmasını sağlıyor. Bağlantı ve haberleşme açısından geçmişte benzerini görmediğimiz cinsten geniş ölçekli, süratli ve iştirake açık bir ortam sağlaması bakımından toplumsal medya çağımızın en öne çıkan sıçramalarından biri haline geldi. Her bireyin kendi isteği doğrultusunda katılabildiği, paylaşım yapabildiği ve tesir yaratabildiği bir ortamda, nefret telaffuzunun de çarçabuk yer bulması ve süratle yayılması kaçınılmaz. Yüz yüze bağlantının tersine anonimliğin, anlık bağlantının ve geçiciliğin hâkim olduğu bir ortamda bireylerin daha kayıtsız olması da sorunu büyüten nedenlerden biridir.” dedi.
Nefret söylemi ikaz niteliği de taşıyor
Nefret telaffuzunun bir ihtar niteliği taşıdığını da söyleyen Bengi Çakmak, “Toplumda halihazırda var olan ve tahminen de büyümekte olan problemlere ayna fiyat ve ömür hakkının ihlaline dek varabilecek şiddet olaylarının sinyallerini verir. Nefret telaffuzuyla söz özgürlüğü ortasındaki hudutların çok hassas olduğunu bilmek ve bu sonlar üzerine tartışabilmek kıymetlidir. Lakin nefret telaffuzunun söz özgürlüğü ismi altında geçerli görülmesi yahut toplumsal normlara dayanarak olağan kabul edilmesi son derece tehlikelidir.” diye anlattı.
Herhangi bir nefret telaffuzunu hafife almamak gerekiyor
Ayrımcılık içeren latifeler, hakaretler, tehditler ve nihayetinde şiddet uygulamaları ortasında fark olmakla bir arada, hepsinde ortak bulunan nefret ögesi üzerinde durmak ve rastgele bir nefret telaffuzunu hafife almamak gerektiğini de kaydeden Bengi Çakmak, “Elbette bu noktada şiddeti sadece şahısların fizikî akına uğramasına indirgemiyoruz; nefretin olağanlaşması ve yayılmasıyla birlikte bireylerin rahat ve keyifli biçimde yaşamalarının önünde oluşabilecek her tıp mani toplumsal bir sorun olarak ele alınmalıdır. Nefret telaffuzuyla gayret edebilmek için insan haklarının kozmikliğini temel almak değerlidir.” dedi.
Nefret telaffuzuna ve ayrımcılığa karşı durmak, herkesin var oluş hakkını savunmaktır
Nefret telaffuzuna karşı farkındalık oluşturabilmek için ayrımcılığın ne olduğunu tartışmak ve eğitimin bir modülü haline getirmek gerektiğini de lisana getiren Çakmak, “Bunun için temel şart, sorgulayıcı ve eleştirel olmaya teşvik etmektir. Bu noktada sadece kurumsal bir eğitim sürecinden değil, bireylerin kendi yargılarını ve bedellerini de eleştirel biçimde gözden geçirerek kendilerini eğitmeleri kıymetlidir. Ferdî yahut toplumsal seviyede gereğince kabul görmeyen, azınlık yahut öteki kabul edilen, olağandışı bulunan ve ahlaki açıdan düzgün kıymetlendirilmeyen toplumsal kümelerin, şahısların, davranış biçimlerinin neler olduğu değişkenlik gösterebilir. Nefret telaffuzuna karşı bilinçlenmek ve ayrımcılığa karşı insan haklarını savunmak, şahısların herkesi ve her şeyi büsbütün benimsemesi demek değildir. Nefret telaffuzuna ve ayrımcılığa karşı durmak, herkesin var oluş hakkını savunmak demektir. Bu konuya dair bir bilinçlenme, nefret telaffuzuna ve şiddete karşı uğraşta önceliklidir.” formunda kelamlarını tamamladı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
