Utanmanın olumsuz bir kavram üzere düşünüldüğünü belirten uzmanlar aslında bu hissin olağan ve doğal olduğuna dikkat çekiyor. Utanma hissinin otokontrolü sağladığını ve kişinin toplumsal davranışlarını denetim ettiğini belirten Uzman Klinik Psikolog Ece Cemre Gökpınar, “Bu sebeple bir ortamda utanma duygusu hissettirecek bir davranışı yapmazsınız.” diyor. Gökpınar, utanma hissinin toplumsal fobiye neden olabileceğinin altını çizerek, toplumsal fobisinin farkında olmayan işini yerine getirememe, dışarı çıkamama ve sosyalleşememe üzere zorlanmalarla karşılaşabileceği konusunda uyarıyor.
Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Uzman Klinik Psikolog Ece Cemre Gökpınar, utanma hissinin neden olduğu toplumsal fobi ve bu hislerle başa çıkma usulleri hakkında bilgi verdi.
Utanma olağan ve doğal bir duygu
Utanmanın olumsuz bir kavram olarak düşünüldüğünü belirten Uzman Klinik Psikolog Ece Cemre Gökpınar, “Olmaması gereken bir his ya da kavrammış üzere aktarılır. Bilakis son derece olağan ve doğal bir his. Hatta birden fazla vakit da olması gereken hislerden biri. Münasebetiyle olumsuz bir his üzere değil de var olan ve olması gereken bir his olarak varsayılması kıymetli. Çoklukla danışanlarda ve hastalarda güya bu his olmamalı üzere bir beklenti oluştuğunu görüyoruz.” dedi.
Davranışlarımızı hislerimiz belirler
Utanma hissinin otokontrolü sağladığını ve kişinin toplumsal davranışlarını denetim ettiğini vurgulayan Gökpınar, “Nerede ve neden o davranışın yapılmaması gerektiğini bize hatırlatan bir his. Davranışlarımızı belirleyen şeyler de birden fazla vakit hislerdir. Yani bir ortamda utanma duygusu hissedecekseniz, hissedeceğinizi düşünecekseniz o davranışı yapmazsınız. Kaygı, utanma, tasa, gerilim bunlar insanı koruyan ve neyi yapıp yapmamız gerektiği hakkında ipucu veren hislerdir. Değerli olan bu hisleri yakalayabilmek.” açıklamasını yaptı.
Utanma hem fizikî hem de ruhsal belirtiler ortaya çıkarıyor
Kişinin utandığında verdiği tepkilere da değinen Gökpınar, “Ellerde titreme, yüzde kızarma, kalp atışında hızlanma, ses titremesi, nefesini denetim edememe üzere fizikî belirtiler ortaya çıkabilir. ‘Karşı taraf beni yetersiz görecek’ kanısı, ‘rezil oldum’ hissine kapılmak üzere aslında kanıyı de tetikleyen ruhsal belirtiler de görülür.” tabirlerini kullandı.
Utanma duygusu, onaylanmama derdini yaşatıyor
Utanma hissinin kişinin nasıl göründüğü ya da insanların kişiyi nasıl gördüğüyle alakalı herkes için değerli yanları olduğuna dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Ece Cemre Gökpınar, “Kimisi için muvaffakiyet, kimisi için de fiziki odaklıdır. Bir formda herkesin beğenilmeye, onaylanmaya makul bir seviyede gereksinimi var. Toplumsal ortamlarda da beğenilmeyle bir arada bunun aksi olan beğenilmeme, onaylanmama üzere kavramlar kıymetli. Utanma hissiyle, onaylanmayacağımız ve dışlanacağımız üzere tasalar yaşıyoruz.” biçiminde konuştu.
Bir şeylerin makus gideceği kanısı toplumsal fobiye neden oluyor
Sosyal fobinin, kişinin utanma duygusu ya da bir şeylerin makus gideceği kanısından korkması olduğunu söyleyen Gökpınar, “Kişi, ‘ya yüzüm kızarırsa, ya beşerler benim yetersiz olduğumu düşünürse’ diye telaş yaşar. Bir şey olduktan sonra telaşını yaşamak değil de olma ihtimaline karşı kaygılanır.” dedi.
Yaşanılan korkulardan ötürü toplumsal aktivitelerde ya da iş hayatında işlevselliklerde düşmeler görülebileceğini de kelamlarına ekleyen Gökpınar, bu tip durumların psikoterapi ya da gerektiği durumlarda psikiyatrik ilaç müdahalesi ile tedavi edilebileceğini lisana getirdi.
Sosyal fobisinin farkında olmayanlar her alanda fonksiyon kayıpları yaşamaya başlar
Bilişsel Davranışçı Terapi’nin uygulanan tedavi usullerinden biri olduğunu kaydeden Uzman Klinik Psikolog Ece Cemre Gökpınar, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Bu terapilerde hem şuur dediğimiz fikir boyutu hem de kaçınma dediğimiz davranış boyutunu ele alırız. Kişiyi yavaş yavaş yaşadığı derde maruz bıraktığımız, ödevler verdiğimiz, yaşanılan korkuyu çalıştığımız ve tasaya dair psikolojisini değerlendirdiğimiz bir terapi yoludur. Kişi toplumsal fobisinin farkında değilse ve tedaviden kaçıyorsa vakitle mesleksel, toplumsal, aile, akademik alanlarda fonksiyon kayıpları yaşamaya başlar. İşini yerine getirememe, dışarı çıkamama ve sosyalleşememe üzere zorlanmalarla karşılaşır.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
