Yaş ya da cinsiyet üzere rastgele bir ayrım gözetmeden toplumun tamamı için potansiyel bir risk oluşturan omurilik hasarı yahut yaralanması hasarın yeri ve dağılımına bağlı olarak önemli nörolojik sonuçlara yol açabiliyor. Trafik kazalarından ateşli hastalıklara, enfeksiyonlardan travmatik olaylara kadar birçok durumun bu sorunun ortaya çıkmasına neden olabileceğine dikkat çeken Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon uzmanı Dr. Öğr. Ü. Kübra Neslihan Kurt Oktay, “Unutmamamız gereken en değerli nokta omurilik yaralanmalarının yalnızca makus baht sonucu meydana gelmediğidir! Gerekli önlemleri alarak bu cins yaralanmaların birçoğunun önlenebileceği unutulmamalıdır.” diye konuştu.
Omurilik hasarı, bedende duyusal ve motor fonksiyonların kaybına neden olabilen ve hastanın hayat kalitesini büyük ölçüde etkileyebilen bir durum. Omurilik yaralanmalarını hayatları kökten değiştiren trajik olaylar olarak tanımlayan Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Neslihan Kurt Oktay, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Omurilik, bedenimizin her tarafıyla beyin ortasında çift taraflı bağlantı sağlayan bir yol olarak misyon sağlar. Bedende meydana gelen duyusal bilgileri beyne iletir ve beyinden gelen komutları da bedene ileterek hareket etmemizi sağlar. Motor fonksiyonlar (kas hareketleri gibi), duysal fonksiyonlar (ağrı, dokunma, sıcaklık hissi gibi) üzere hudut yollarını içeren bu kıymetli yolda bir hasar olması durumunda, tutulan bölgeye nazaran değişen yükte ve yaygınlıkta bedende duyu yahut kas gücü kayıpları üzere nörolojik işlev kayıplarına neden olur. Yaralanma sonucunda ortaya çıkan felç yalnızca fizikî değil, tıpkı vakitte zihinsel, toplumsal, cinsel, mesleksel ve ekonomik açıdan da büyük zorluklara yol açar. Bir omurilik felci geçiren kişi, hayatının her anında yeni pürüzlerle karşılaşabilir ve daima takviye gerekebilir.”
OMURİLİK YARALANMASINDA BU FAKTÖRLER RİSKİ ARTIRIYOR
Omurilik yaralanması için kaza ya da travmalara açık kimi meslekler ya da birtakım hastalıkların varlığı üzere etkenlerin riski arttırabildiğini hatırlatan Dr. Öğr. Ü. Neslihan Kurt Oktay hususla ilgili şu bilgileri verdi: “Omurilik hasarının dünyada en sık görülen nedenleri ortasında travmalar olup motorlu araç kazaları birinci sırada yer almaktadır. Trafik kazaları, düşmeler ve ateşli silah yaralanmaları omurilikte en fazla hasar yaratan nedenlerdir. Bunun yanısıra yüksekten düşmeler, güreş, buz hokeyi üzere kimi yakın temas sporları da risk yaratabilir. Bu çeşit travmatik olaylar, omuriliğe direkt darbe yahut baskı uygulayarak hasara yol açabilir ve nörolojik kayıplara neden olabilir. Ayrıca, osteoporoz üzere kemikleri zayıf ve kırılgan olan bireyler düşme yahut hafif bir travma sonucu omurilik yaralanmasına yol açabilen omurga kırıkları yaşayabilirler. Bunun yanı sıra omurilik bölgesindeki damar tıkanıkları, enfeksiyonlar, romatizmal ve bağ doku hastalıkları, tümör üzere yer kaplayan lezyonlar, gelişimsel anormallikler de bu bölgede hasara neden olabilir. Parkinson hastalığı yahut Multipl Skleroz üzere nörodejeneratif hastalıklar omuriliği etkileyebilir ve yaralanma riskini arttırabilir. Bu cins tıbbi durumlarla başa çıkmak ve omurilik yaralanmalarını önlemek için uygun tıbbi bakım ve tedavi kıymetlidir. Ayrıyeten bu cins durumları olan bireylerin düşme ve travma riskini azaltmak için dikkatli olmaları ve uygun tedbirleri almaları kıymetlidir.”
NEDENE BAĞLI OLARAK HASARIN ŞİDDETİ ARTIYOR
Omurilik yaralanmasının şiddetinin yaralanmanın cinsine, pozisyonuna ve ciddiyetine bağlı olarak değişebileceğini anlatan Dr. Öğr. Ü. Kurt Oktay, tam omurilik yaralanmaları ve kısmi omurilik yaralanmaları ve ortaya çıkabilecek meselelerle ilgili şu bilgileri verdi: “Bu yaralanma tipleri, omurilikteki hasarın yaygınlığına ve etkilediği bölgeye nazaran farklı derecelerde hastalık şiddeti ve beden felcine neden olur. Tam omurilik yaralanması, omuriliğin büsbütün kesildiği yahut önemli halde hasar gördüğü bir durumu söz eder. Bu çeşit yaralanmalar, omurilik üzerindeki iletimi büsbütün mahzurlar ve bedenin alt kısmının felç olmasına neden olabilir. Şiddeti ekseriyetle en üst düzeydedir. Omurilik üzerindeki hasarın kısmi olduğunu söz eden kısmi yaralanma tipleri sonucunda bedenin makul bir bölgesi yahut işlevi etkilenir ve hastalık şiddeti ekseriyetle tam omurilik yaralanmalarına nazaran daha azdır denebilir. Bunun yanısıra omurilik yaralanması, omuriliğin hangi bölgesinin etkilendiğine bağlı olarak farklı sonuçlara yol açabilir. Örneğin boyun düzeyindeki bir omurilik yaralanması bazen bedenin alt kısmının büsbütün felç olmasına neden olabilirken, bel düzeyindeki bir yaralanma yalnızca bacaklarda kısmi felç oluşturabilir.”
OMURİLİKTE HASAR OLDUĞUNU GÖSTEREN İŞARETLER
Dr. Öğr. Ü. K. Oktay, omurilik hasarının belirtilerinin bireyden bireye ve hasarın ciddiyetine nazaran değişebilmekle birlikte omurilikte hasarı gösteren işaretlerle ilgili şu bilgileri verdi:
“Vücudun makul kas kümeleri yahut bedenin alt kısmi üzere bir ekip bölgelerde motor felç gelişip hareket etmeyebilir. Ayrıyeten, dokunma, acı, sıcaklık yahut titreşim üzere duyusal hislerde değişikliklere neden olabilir. Bazen hissizlik, karıncalanma yahut ağrıya duyarsızlık yaşanabilir. Omurilik hasarı, idrar ve bağırsak denetimine etkileyebilir ve buna bağlı olarak da idrar kaırma yahut kabızlık üzere meselelere yol açabilir. Boyun düzeyindeki yani üst düzeyli omurilik yaralanmaları, teneffüs denetimine etkileyebilir ve bu da teneffüs sıkıntılarına yol açabilir. Kasların gücünü kaybetmesi yahut kas kütlesinin kaybının yanısıra omurilik hasarı, tansiyon denetimi kaybı, terleme ve cinsel fonksiyon sorunları üzere otonomik sistemi ilgilendiren sıkıntıların da kaynağı olabilir.”
ZAMAN ÇOK DEĞERLİ FAKTÖR
Omurilik hasarı belirtilerinin bireyden şahsa farklılık gösterebildiğini ve yaralanmanın pozisyonu ve ciddiyet derecesine bağlı olarak değişebileceğinin altını çizen Dr. Öğr. Ü. Kurt Oktay, bilhassa semptomlar önemli değerlendirilmediğinde yahut belirtiler yanlış yorumlandığında, teşhis ve tedavi süreçlerinde atlanma ihtimali ve riskinin bulunduğuna dikkat çekti. Rastgele bir omurilik yaralanması durumunda vakit faktörüne işaret eden Dr. Öğr. Ü. Kurt Oktay kelamlarına şöyle devam etti: “Bazen omurilik yaralanması yalnızca bir idrar kaçırma yahut barsak denetimi kaybı ile de kendini gösterebilir, bu durum omurilik hasarı teşhis ve tedavisinde gecikmeye yol açabilir. Omurilik hasarı belirtileri çabucak tıbbi müdahale gerektiren önemli durumları da içerebilir. Unutmayın ki omurilik yaralanması kuşkusunda süratli müracaat ve müdahale bu hastalığın atlanma riskini en aza indirip, yaralanmanın tipini ve ciddiyetini kıymetlendirerek uygun tedaviye bir an evvel başlamaya yardımcı olup bu hasarın sonuçlarını en aza indirir. “
TEDAVİYLE HAYAT KALİTESİ ARTIRILABİLİR
Spinal kord yaralanmalarının tedavisinde fizyoterapi ve rehabilitasyon hastanın en güzel potansiyelini elde etmesine yardımcı olacağını söyleyen Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon uzmanı Dr. Öğr. Ü. Neslihan Kurt Oktay, komplikasyonları engelleyip tedavi ederek hastanın ömür kalitesini artırabileceğini söyledi. Rehabilitasyon sürecinin hastanın ferdi gereksinimlerine has bir planı içerdiğini hasebiyle da multidisipliner bir yaklaşım gerektirdiğini anlatan Dr. Öğr. Ü. Kurt Oktay, “Bu nedenle fizikî tıp ve rehabilitasyon doktorları, fizyoterapistler, ergoterapistler, psikologlar ve başka sıhhat profosyonelleri ile bu süreçte iş birliği yapar. Spinal kord yaralanması rehabilitasyonu, kişinin en üst seviyede bağımsızlık ve ömür kalitesine ulaşmasına yardımcı olur” diye konuştu.
“OMURİLİK YARALANMALARI YALNIZCA MAKÛS TALİH SONUCU MEYDANA GELMEZ”
“Omurilik hasarıyla çabada, erken teşhis, tedavi, rehabilitasyon ve dayanak sağlama değerlidir. Unutmamamız gereken en değerli nokta ise omurilik yaralanmalarının yalnızca makûs talih sonucu meydana gelmediğidir. Bu cins yaralanmaların birçoğu önlenebilir” diye konuşan Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. Öğr. Ü. Neslihan Kurt Oktay, kelamlarını şöyle tamamladı: “Güvenlik önlemleri almak, trafik kazaları ve spor yaralanmaları sırasında gözetici ekipmanları kullanmak üzere kolay tedbirler, omurilik yaralanmalarını azaltabilir. Omurilik yaralanması yaşayan bireylere dayanak olalım; kolay görünüp uygulandığında hayatımızı kurtaran gözetici ekipmanları ve tedbirleri lütfen benimseyelim ve bu güçlü sürecin farkında olalım. Unutmayalım ki omurilik hasarı yaşayan beşerler, güçlü ve destekleyici bir toplumun takviyesiyle hayatlarını sürdürebilirler.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
