Okullar açıldı ve çocuklarımız konuttan çok okulda vakit geçiriyorlar; kantinlerden ağız ve diş sıhhatlerini olumsuz etkileyecek birçok besin tüketiyorlar. Pekala, okul çağındaki çocuklar ağız ve diş sıhhatleri için neler yapmalıdır, ebeveynler bu bahiste çocuğa nasıl yardımcı olmalıdır?
Yeni Yüzyıl Üniversitesi Gaziosmanpaşa Hastanesi Ağız ve Diş Sıhhati Bölümü’nden Dt. Alper Tunga Bahat ‘okul çağındaki çocuklarda ağız ve diş sağlığı’ hakkında bilgilendirmelerde bulundu.
Çocuklar, okula başlamalarıyla birlikte alıştıkları ve rahat ettikleri konut ortamından çıkıp artık daha ferdi, kendi ayakları üzerinde durmaları ve daha fazla uğraş harcamaları gereken farklı bir ortama giriş yapıyorlar. Hayatlarındaki bu yeni rutin çocuklarda meskende edindikleri kimi sağlıklı alışkanlıkların değişmesine, bazen de büsbütün ortadan kalkmasına sebep oluyor. Ağız ve diş sıhhatiyle ilgili edindikleri alışkanlıklar da bunlardan kimileri.
Çocuklarımızın ağız ve diş sıhhati açısından, okul periyodunun en kıymetli risklerinden biri çocuklarımızın bizim kontrolümüzden farklı geçireceği vakit dilimi. Bu mühlet birtakım okullarda yarım gün iken kimilerinde tüm günü kapsıyor. Kâfi hijyen şuuruna sahip olmayan çocuklarda vakit içinde çürük oluşma riski artıyor ve yeni çürükler oluşurken evvelden var olan kronik çürükler de etkin hale geliyor.
Okul kantinindeki besinlerin çocuğun ağız ve diş sıhhati üzerindeki tesiri nasıldır?
Çocukların okul kantinlerinden aldıkları, ambalajları renkli ve cazibeli; lakin içeriğiyle çürük oluşumuna sebebiyet veren yiyecekler ve asitli içecekler ağız ve diş sıhhatini olumsuz etkileyen durumların başında geliyor. Şayet esasen çocukta eksik ağız ve diş sıhhati hijyeni varsa, bu çeşit besin çeşitleri de ağız ve diş sıhhatinde oluşabilecek rahatsızlıkları tetikliyor. Çocuk, sabah meskenden dişlerini fırçalamayarak okula gitmişse, gün içinde tüketilen yiyecek ve içecekler ile birlikte akşam yatmadan evvel fırçalamaya kadar geçen müddette dişlerde çürüme başlıyor. Daha berbatı akşam yorgunluk, uyku mazeretiyle dişlerini fırçalamadan yatan çocukta ağızda asit oluşumu azamî düzeye çıkıyor ve uyurken azalan tükürük salgısıyla birlikte dişler çürümeye açık hale geliyor.
Ağız ve diş sıhhati konusunda ebeveynler çocuklarına örnek olmalıdır
Bilindiği üzere çocuk ebeveynlerini taklit eder, büyürken onları örnek alır. Ebeveynler ağız ve diş bakımlarına dikkat ederek çocuklarına örnek teşkil etmeli, bu sağlıklı rutini ömürlerine katmaları için onları motive etmelidirler ve tıpkı vakitte, fırçalama alışkanlığını küçük yaşlardan itibaren çocuklarına aşılamalıdırlar. Gerçek fırçalama için diş doktorunuzdan takviye alabilir ya da internet ortamında, uzman diş tabipleri tarafından yayınlanan faal fırçalama prosedürleri ile ilgili eğitici ve öğretici görüntü ve yazılarla çocuklarınıza yardımcı olabilirsiniz. Bununla birlikte unutulmamalıdır ki diş çürükleri bulaşıcıdır ve yüksek risk kümesindeki ebeveynlerin ağız florasındaki bakteriler çocuklarına geçerek diş çürüklerine sebep olabilir. Birebir formda çürük dişler komşuluğundaki dişlerde de çürük oluşturabilir.
Diş fırçalarken nelere dikkat edilmelidir, diş fırçası ve diş macunu nasıl seçilmelidir?
Fırçalama için aklımızda tutmamız gereken 2×2 kuralı vardır; yani günde 2 sefer 2 dakika boyunca dişler fırçalanmalıdır. Çocuğun ağzında dişler birinci çıktığı andan itibaren temizlemeye başlamamız gerekmektedir. Diş fırçası yaşa nazaran ağızda rahat hareket edebilecek boyutta olmalıdır ve orta sertlikte bir fırça tercih edilmelidir. Yalnızca bebeklik devrinde, birinci fırçalama tecrübesinin ağrılı olup olumsuz bir tavır oluşturmaması için yumuşak fırça tercih edilebilir. Manuel fırça yerine elektrikli fırça da tercih edilebilir; lakin gece yatmadan manuel fırçalamayla çocuğun hem motor hünerleri gelişir hem de vakit sorunu olmadığı için faal bir biçimde fırçalayabilir. Sabah okula yetişme telaşı içinse elektrikli fırça kısa vakitte daha uygun sonuç verecektir.
Macun olarak yaşa nazaran üretilen macunlar tercih edilebilir. Şayet çocukta yüksek çürük riski yok ise 2 yaş üstünde macun kullanımı başlanabilir. Çocuk için macunla ilgili en büyük sorun tadı olmaktadır. Birkaç marka alıp tadını beğendiği marka ile devam edilebilir.
Aile aşikâr bir yaşa kadar, dişini fırçalarken çocuğa yardımcı olmalıdır. Burada çocuğun motor gelişimi kıymetlidir; yani çocuğumuz ne vakit ayakkabısını kendi başına bağlayabilirse, o vakit fırçalama dayanağı kesilebilir, bu da ortalama 6-8 yaş üstüdür.
Çocuğu okul kantinindeki ziyanlı besinlerden nasıl koruyabiliriz?
Kantinlerdeki eserler, bilhassa kontuar önlerindeki besinler çürük yapan, besin pahası düşük, paketli, abur cubur yiyeceklerden oluşuyor. İçecekler ise çabucak hemen hepsi asitli, yalnızca dişlere değil bütün sindirim sistemine ziyanlı içerikteler. Burada alacağımız birinci tedbir çocuğu sağlıklı beslenme istikametinde telkin etmek olabilir. Şayet kâfi şuuru sağlarsak, çocuk zati bu şekil yiyeceklerden kendi isteği ile uzak duracaktır. Bunun haricinde okul idaresi ile konuşulup kantindeki, bilhassa birinci kısımdaki eserlerin daha sağlıklı eserlerden oluşması için işbirliği içinde bulunulabilir. Kurutulmuş meyve, kuruyemiş, taze meyve ve hatta yıkanmış sebzeler, havuç, salatalık üzere eserler çocukların görebileceği kısımlarda motive edilecek formda yerleştirilebilir ve ayrıyeten çocuğa özel beslenme çantası hazırlanabilir. Tüm gün eğitim veren okullarda çocuğun yanına diş fırçası ve macun verilebilir. Bilhassa diş teli tedavisi gören çocuklarda her öğün sonrası diş fırçalamak çok kıymetlidir.
Okullarda diş taraması ne sıklıkla yapılmalıdır?
Okullarda her periyot 1 kez olmak şartıyla senede 2 defa diş denetimleri yapılmalıdır. Bu denetimlerde, şayet çocukta alerjik bir durum yoksa flor vernik uygulamasıyla dişler çürüklere karşı daha dirençli hale getirilebilir. Bunun haricinde çocukların kesinlikle takipli diş tabipleri olmalıdır. Nizamlı muayenelerinde tespit edilen çürüklerin tedavileri yapılmalıdır. Çocukluk periyodundaki diş sorunları, beslenme bozuklukları, çene kapanış ve biçim bozuklukları, özellikle üst teneffüs yolu hastalıklarına yatkınlık, ağız kokusu, ruhsal (kendine itimat ve beğenme) sorunları üzere birçok ezayı beraberinde getirebilir. Süt dişi demeyip bütün dişler vaktinde tedavi edilmelidir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
