DİYABETİN AZ BİLİNEN BELİRTİLERİNE DİKKAT
Diyabet, hem genç hem de yetişkin yaş kümesinde sıklıkla karşımıza çıkabilecek hastalıkların başında geliyor. Sık görülen belirtiler ile Tip 2 diyabetin teşhisinin konulması daha kolay iken, halk ortasında zımnî şeker olarak bilinen prediyabetin ise teşhisinin konulmasında ise öncelikle kuşku, sonrasında kılavuzlara uyumlu tetkiklerin yapılması gerekiyor. Prediyabet, ilerleyen evrelerinde diyabetle sonuçlanan, birinci devirlerinde önemli bulgular göstermeyen ve erken fark edildiğinde tedavisi mümkün olan bir hastalık olarak biliniyor. Memorial Ataşehir Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bölümü’nden Doç. Dr. Aksiyon Çağıltay, 14 Kasım Dünya Diyabet Günü için diyabet ve prediyabet hakkında ayrıntılı bilgi verdi.
Sık ve ender görülen diyabet semptomlarına dikkat
Klasik diyabet semptomları; çok idrara çıkma, çok su içme, çok yemek yeme yahut iştahsızlık, halsizlik, çabuk yorulma, ağız kuruluğu, gece idrara çıkma halinde görülmektedir. Doğal olarak bir semptomun birden fazla nedeni olabileceği de akılda tutulmalıdır. Bu semptomların diyabete bağlı olup olmadığı sıhhat kurumlarınca araştırılmalıdır. Şayet şikayetler ilerlerse karın ağrısı, kramplar, nefes darlığı, şuur bulanıklığı üzere diyabetik ketoasidoz (halk ortasında şeker koması) semptomları ortaya çıkabilmektedir. Daha az görülen diyabet semptomları ise; bulanık görme, açıklanamayan kilo kaybı, inatçı enfeksiyonlar, tekrarlayan mantar enfeksiyonları ve açıklanamayan kaşıntılardır.
Diyabet tarama yaşı 35’e çekildi
Diyabet konusunda önemli bulgular göstermeyen, plazma glukoz seviyeleri olağandan yüksek olan ama diyabet teşhis kriterlerini karşılamayan hastalara prediyabet tanısı konulmaktadır. Erken fark edildiğinde tedavisi mümkün olan bu hastalık, tanısı konmakta gecikildiğinde ise diyabet hastalığı kaçınılmaz olmaktadır. ABD Önleyici Sıhhat Hizmetleri Daire Başkanlığı tarafınca Ağustos 2021 yılında yapılan bir araştırma, 2015 yılındaki araştırmaya kıyasla büyük bir değişikliğe imza atmaktadır. Diyabete atfedilen hiçbir semptomu olmayan lakin kilolu yahut obezitesi olan yetişkinlerin diyabet öncesi devir ve Tip 2 diyabet tarama yaşını 40 yaştan 35 yaşa çekmiştir.
Kilolu yahut obezitesi olan yetişkinler risk altında
Diyabete yönelik hiçbir semptomu olmayan fakat kilolu yahut obezitesi olan yetişkinlerin 40 yaşında tarama yaptırmalarını öneren kılavuza nazaran; prediyabet teşhisli ve teşhis almamış diyabeti olan bireylerin sadece %50’sinin teşhisinin konulması değerli bir detay olarak karşımıza çıkmaktadır. CDC (Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezi) Amerikan Ulusal Diyabet İstatistik raporuna nazaran 2020 yılında, ABD’de yaşayan erişkin yaş kümesi popülasyonunda diyabet görülme oranının %13, prediyabet görülme oranının %34,5 olduğunu kıymetlendirmektedir. Bu durumda diyabet hastalığı öncesi periyotta hastaların tespit edilmeleri büyük kıymet taşımakta ve aktif bir formda diyabet engelleme teşebbüsünde bulunulması gereklilik arz etmektedir.
Ülkemizde erişkinlerin %42’si diyabetik yahut prediyabetik
Ülkemizde yapılan TURDEP-II Çalışması datalarına nazaran, ülkemizdeki erişkin nüfusun %42’si diyabetik ya da prediyabetiktir. Ülkemizde yapılan TEMD-1 çalışması datalarına nazaran ise, üçüncü basamak sıhhat merkezlerinde takip edilen Tip 1 diyabetli hastaların yalnızca %15’inde, Tip 2 diyabetli hastaların ise yalnızca %40’ında glisemik denetim sağlanabilmektedir. Ülkemizde yapılmış olan büyük çaplı tarama çalışmalarında da diyabet ve prediyabetik hastaların yarıya yakının şimdi teşhis almamış olduğu saptanmıştır. Prediyabet teşhisli şahısların ise kardiyovasküler risk faktörleri açısından kesinlikle değerlendirilmelidir.
Diyabetin önlenmesinde ve tedavisinde ferdî kıymetlendirme önemli
Diyabetin önlenmesinde ve tedavisinde amaçlar kişiseldir. En başta hastadan istenecek birinci adım ömür usulü düzenlenmesidir. Bu düzenleme ile hasta beslenme tedavisini ve şahsa özel idman planlamasını yapmalıdır. Genel olarak beslenme alışkanlıklarının oluşmasını sağlayarak ve destekleyerek; kan glukoz seviyelerinde, kalp hastalıkları riskini azaltacak lipid profilinde, kan basıncında (KB) ve beden yükünde kişisel gayeleri sağlamak ve korumak hedeflenmektedir. Kişinin beslenmesi; prediyabetli yahut diyabetli kişinin kişisel gereksinimlerine, gerekli değişiklikleri yapabilme durumuna, değişime istekliliğine nazaran belirlenmelidir. Bireyin beslenmesinde olduğu üzere tedavide de glisemik gayeler (şeker kontrolü) bireyselleştirilmelidir. Ağızdan tablet ve enjeksiyon biçiminde verilen diyabet ilaçları şahsa özel halde doktorun ve hastanın tedavi muvaffakiyetini en yüksek düzeyde tutacak formda kullanılmalıdır. Tedavi protokollerinde; kombine verilen, aktifliği yüksek, yeni ilaçlar mevcuttur.
Tip 2 diyabet ve prediyabetin öncelikle oluşmasının engellenmesi, şayet oluştuysa faal tedavi edilmesi, diyabete bağlı ortaya çıkacak mortalite (ölüm) ve komplikasyonların (hedef organlarda meydana getirdiği tahribat) önüne geçilmesini sağlayacaktır.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
