Çocuklarda yabancı cisim yutma en sık 6 ay-3 yaş ortasında merak ve öğrenme hissinin gelişimi ile görülüyor. Bebek yahut çocuklar bu devirde ekseriyetle eşyaları ağızlarıyla tanımaya çalıştıklarından ellerine geçen her şeyi ağzına götürme eğiliminde oluyor. Birebir vakitte çocukların çok faal oldukları bir devir olan bu gelişim sürecinde yutulan cisimlerin nefes borusuna kaçma riski yüksek oluyor. Bu durumun hayati bir tehdit oluşmadan ebeveynler tarafından fark edilip müdahale edilmesi kıymet taşıyor. Memorial Dicle Hastanesi Çocuk Cerrahisi Bölümü’nden Op. Dr. Taner Kamacı, çocuklarda yabancı cisim yutma hakkında değerli bilgiler paylaştı.
Kuruyemiş ve oyuncaklara dikkat!
Çocukların nefes borusuna rastgele bir cisim kaçırması yabancı cisim aspirasyonu olarak tanımlanmaktadır. Gelişmiş ülkelerde yabancı cisim aspirasyonları çocuk vefatları listelerinde üst sıralarda yer almaktadır. Çocuğun nefes borusuna kaçırabileceği organik ve inorganik cisimler olabildiğince çocuktan uzak tutulmalı lakin buna karşın nefes borusuna kaçırma ve nefes alamama, morarama, boğulma ve öksürük üzere bulgular gözlemlenirse derhal en yakın sıhhat kuruluşuna başvurulmalıdır. Çocuklar en çok fındık, fıstık, ceviz, çekirdek vb. kuruyemişleri nefes borusuna kaçırırlar. Bunun dışında havuç, salatalık, elma üzere ısırarak yedikleri başka yiyecekleri, küçük oyuncak kesimleri ve her türlü küçük cismi nefes borusuna kaçırabilir. 3 yaşından evvel kuruyemişler direkt olarak yedirilmemeli yahut ebeveyn nezaretinde verilmelidir. Küçük modüllü oyuncaklar alınmamalı, oyuncaklar çocuğun yaşına nazaran seçilmelidir. Saat pilleri üzere disk piller ortada bırakılmamalıdır. Çocuk ağzında yiyecek varken konuşup gülmemeli ve koşturmamalıdır.
Sakin kalmaya ihtimam gösterilmeli
Yabancı cisim aspirasyonları sıklıkla konutta olur. Çocuk nefes alamadığı için aileler önemli panik yapar ve korkarlar. Aspirasyon sonrası çocuğun nefesi ve morarması düzelmiyorsa konutta acil ilkyardım müdahalesi bilen birinin yapması gerekir. Yabancı cismin nefes borusuna mı yoksa yemek borusuna mı kaçtığı aşikâr olmadığı için morarması geçmeyen çocukta birinci olarak ağız içi denetim edilmeli ve görünen bir yabancı cisim varsa parmak ile aşağı kaçmamasına dikkat edilerek yabancı cisim çıkartılmalıdır. Şayet ağız içinde görünen yabancı cisim yoksa çocuk 1 yaşından büyükse Heimlich hareketi yapılır. Heimlich hareketi yaparken çocuğun ardına geçilir. İki el yumruk yapılıp çocuğun midesinin üzerine yerleştirilir ve geriye ve üste hakikat bastırma formunda yabancı cismin çıkartılması sağlanır. Şayet 1 yaşından küçükse o vakit yüzüstü ve baş aşağı gelecek formda bir elin üzerine yatırılıp öteki elle aşağıdan üst yanlışsız vurma formunda müdahale edilir.
Tıbbi müdahale vaktinde yapılmalı
Nefes borusuna kaçan yabancı cisimler nefes borusunu büsbütün tıkayıp ani mevtle sonuçlanabilir. Sağ ya da sol ana bronşu tıkarsa o vakit hastada nefes darlığı şikayetleri ortaya çıkar. Şayet erken müdahale edilmezse bir müddet sonra akciğer şişerek patlayabilir ve göğüs boşluğuna hava dolarak o taraf akciğeri büsbütün söndürebilir. Nefes borusuna kaçan yabancı cisim tıkayacak bir yapıda değilse akciğer enfeksiyonuna neden olabilir. Nefes borusuna kaçan yabancı cismin çıkartılması için bronkoskopi süreci uygulanır. Süreç sıklıkla yarım saat sürer lakin kimi hastalarda mühlet uzayabilir. Şayet yutulan yabancı cisim organik ise ve parçalanıyorsa birçok kere girilip çıkılarak kesimler halinde yabancı cisim çıkartılır. İnorganik cisimler ise çoklukla tek seferde ve daha kısa müddette çıkartılırlar. Bronkoskopi öncesi çocuk çok fazla oksijensiz kaldıysa, süreç başarılı formda yapılmış ve yabancı cisim meselesiz çıkartılmış bile olsa kalıcı nörolojik problemler oluşabilir. O nedenle aspirasyon durumunda çocuğun en süratli formda, çocuk cerrahi ve bronkoskopi imkanı olan bir hastaneye ulaştırılması çok değerlidir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
