Günümüzde birçok insan bel ağrısı çekmekte ve bu durum toplumda acil servise müracaat nedenlerinin başında gelmektedir. Bilhassa masa başı işi yapanlar, fazla kilolusu olanlar yahut fizikî güç gerektiren işlerde çalışanlar bel ağrısı sorununu daha fazla yaşıyor. Şayet devamlı bir bel ağrısı şikâyetiniz varsa bu durum tahminen de öteki hastalıkların habercisi olabilir. O yüzden uzman bir tabibe danışmak, gerekli tetkikleri yaptırarak erken teşhis ile tedaviye başlamak en doğrusu olacaktır.
Yeni Yüzyıl Üniversitesi Gaziosmanpaşa Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Kısmından, Uzm. Dr. Yiğit Kültür ‘bel ağrısı’ ile ilgili bilinmesi gerekenleri anlattı.
Bel ağrısında en sık karşımıza çıkan sebepler nelerdir ve nasıl bir tedavi önerilir?
Acil servise bel ağrısıyla başvuranların büyük çoğunluğu mekanik ağrı karakterindedir ve altta yatan sorunlu bir durum yoktur. Mekanik ağrıların sebebi çoğunlukla omurga etrafındaki kas, ligaman ve bağların gerilmesi sonrasında oluşan yangı, enflamasyon ve ödemdir. Çeşitli travmalar, ağır yük kaldırma, fazla kilo, sigara kullanımı, hareketsizlik yahut çok aktivite bel ağrısı mümkünlüğünü artıran faktörlerdir. Çoğunlukla birkaç gün içinde ağrı azalmaya başlar ve en geç birkaç hafta içinde ağrı büsbütün kaybolmaktadır. Bu durumlarda yatak istirahati çok fazla önerilmez; zira ağrıya sebep olan sitokinlerin kan sirkülasyonu ile doğal olarak bedenden uzaklaştırılması için standart bir aktivitenin devamı teşvik edilir. Uzun periyodik korse kullanımı adele zayıflamasına sebep olabileceği için korsenin yaklaşık 1 hafta kullanımı genelde önerilir. Bu süreçte ağrının denetimi için uygun topikal yahut oral non-steroid ilaçlar yardımcı olabilir.
Hangi durumlarda bel ağrısı sorun yaratabilir ve ileri tetkik/tedavi edilmesi gerekir?
Bazı durumlarda bel ağrısının kaynağı yalnızca kas/adele/tendon gerilmesi-zedelenmesi olmayıp, altta yatan ve incelenmesi gereken durumlar olabilir. Şayet kişinin ağrısı 4-5 haftadan uzun sürüyorsa, ağrının şiddeti azalma eğilimi göstermiyorsa, bel ağrısı kalçadan bacaklara vuruyorsa yahut uyluk ile bacağın rastgele bir bölgesinde ağrı/uyuşma/karıncalanma eşlik ediyorsa, sistemik ateş varsa, idrar ve dışkı yapmada yahut tutmada sorunlar oluyorsa, yakın vakit evvel değerli ölçüde kilo kaybı hikayesi varsa en erken vakitte bir omurga cerrahı tarafından kıymetlendirilmesi gerekmektedir.
Halk ortasında bel ağrısı sorunlarında en çok bilinen rahatsızlıklardan biri bel fıtığıdır. Pekala, her bel fıtığı ameliyat gerektirir mi? Ameliyat gerektiren bel fıtığı nasıl bir karakterdedir?
Yapılan birçok çalışmada hiçbir biçimde bel ağrısı şikâyeti olmayan hastalarda dahi çekilen emar (MR) imgelerinde çok defa bel fıtığı tespit edildiği görülmüştür. Natürel ki de bu biçim fıtıklara yaklaşımda ameliyat ile tedavi gündeme gelmemektedir. Değerli olan mevcut fıtıkta sorunlu yahut sorun yaratmayan fıtık ayrımının yapılmasıdır. Şayet bel fıtığının şahısta yarattığı ağrıda vakitle besbelli derecede bir azalma yok ise, bel ağrısına eşlik eden bir kalça/uyluk/bacak ağrısı var ise, bacaklarda güç kaybı var ise ve kişinin ağrısı şiddetli ise kesinlikle tetkik edilmeli, gerekli tanı-tedavi planlamaları yapılmalıdır. Birçok durumun tedavide aciliyet gerektirebileceği dikkate alınarak erken müdahale kıymet kazanabilmektedir.
Kanal daralması ve bel kayması nedir? Teşhis ve tedavi süreci nasıldır?
Orta-ileri yaştaki hastalarda görülen kanal daralması ve bel kayması sorunları çoğunlukla omurganın dejeneratif (kireçlenme) süreçleri sonrasında meydana gelmektedir. Bu sorunlar çoğunlukla her iki omur ortasındaki “intervertebral disk” yapılarındaki uzun vadede meydana gelen sıvı ve yükseklik kaybı sonrasında, sorunun omurların öteki bölgelerine yayılmasıyla birlikte ilerleyici bir kısır döngüye sebep olarak kişinin günlük aktivitelerini, yaşamsal faaliyetlerini ve konforunu epey etkileyebilecek durumlara sebep olabilmektedir. Kanal daralması ve bel kaymasının yarattığı ağrı ve nörolojik durumlar sebebiyle kişinin günlük yürüme uzaklığı azalabilmekte, hareket halindeyken olan ağrılar kişiyi hayli rahatsız edebilmektedir. Her hastada mevcut sorunun durumuna nazaran oluşan şikâyet tablosu çoklukla farklı ve şahsa özel olmaktadır.
Omurga-bel sorunlarının değerlendirilmesinde birinci evrede muayene hayli ehemmiyet arz etmektedir. Kimi durumlarda kalça-diz üzere komşu eklemlerdeki sorunlar bel sorunları ile karışabilirken, ayrıntılı bir fizik muayene ile bunun ayrımına deneyimli bir doktor tarafından rahatlıkla varılabilmektedir. Sonrasında rahatsızlığın durumuna nazaran röntgen-dinamik röntgen- MR- tomografi üzere görüntüleme prosedürlerinden faydalanılmaktadır. Ayrıyeten her hastada bu tetkiklerin uygulanma yolları farklı olup, tabibin radyoloji uzmanı ve teknisyenini bu bahiste yönlendirmesi kıymetlidir. Omurgadan çıkan hudutlarda mevcut rahatsızlıktan kaynaklı bir bası varlığını tespit ve dökümante edebilmek emeliyle omurga sorunlarında ehil bir nöroloji uzmanı tarafından yapılacak EMG, birçok durumda tabibin mevcut sorunun kaynağına ayrıntılı bir formda ulaşabilmesine yardımcı olabilmektedir.
Her kanal daralması ve bel kayması ameliyat gerektirir mi? İleri yaşlı hastalarda bu sorunlara yönelik cerrahi uygulanabilir mi?
Her kanal daralması ve bel kayması sorunu cerrahi gerektirmemekle birlikte, birçok durumda cerrahi dışı metotlardan faydalanılabilmektedir. Bu tedaviler kilo verme, antrenman, fizik tedavi ve görüntüleme metotları eşliğinde omurgaya enjeksiyon uygulamalarını içermektedir. Ayrıyeten ameliyat gerektiren kimi durumlar “acil” kabul edilmekte ve uygulanmakta, birtakım durumlar ise ”görece acil” yani ilerleyen vakitte gelişebilecek nörolojik sorunları engellemek emeliyle mümkün olan en erken ve uygun vakitte cerrahinin planlanması biçimindedir. Kimi durumlarda ise kişinin hayat kalitesini artırmak, ağrılarını denetim altına almak ve günlük aktivitesini daha yeterli bir düzeye ulaştırmak için cerrahi tedavi seçilmektedir.
Omurga cerrahisi ameliyatlarının bu bahiste ehil bir grup ile yapılmasında yarar vardır. Anestezi takımı, nöromonitorizasyon grubu, ameliyat hemşire ve çalışanları ameliyatın birçok etabında değerli misyonlara sahiptir. İleri yaştaki hastaların da ameliyatları omurga cerrahisinde deneyimli bir anestezi takımının takviyesiyle ve ameliyat sonrası birinci akşam müşahede altında tutulabilmek hedefiyle tam kapsamlı ağır bakım ünitesinin mevcudiyetiyle mümkün olabilmektedir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
