Kolon ve rektum kanseri her iki cinsiyette de hem en sık rastlanan hem de hayat kaybına neden olan kanserler ortasında üçüncü sırada yer almaya devam ediyor. Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Neşet Köksal, Dünya Sıhhat Örgütü sayılarına nazaran dünyada her yıl yaklaşık 1 milyon 800 bin kişi bu hastalığa yakalandığını ve yaklaşık 900 bin kişinin de bu hastalıktan kaybedildiğini söyledi.
Özellikle 50 yaş sonrası görülme sıklığı artan bu değerli problemle ilgili daha kaygı verici bir tablonun oluşmaya başladığına dikkat çeken Prof. Dr. Köksal, son devirlerde yapılan araştırmalara dikkat çekerek kolorektal kanserlerin artık 1980 yılı sonrasında doğan Y jenerasyonunu temsil eden genç yetişkinleri de tehdit ettiğine işaret etti. “Yapılan bir çalışmada 1950’li yıllarda doğan yetişkinlerle karşılaştırıldığında, 1990’lı yıllarda doğanlarda kolon kanseri riski iki kat, rektum kanser riski ise dört katına çıkmaktadır. Ayrıyeten rektum kanseri hastalarının neredeyse üçte birinin 55 yaşın altında olduğundan taramaya 50 yaşından evvel başlanmasının düşünülmesi gerektiği belirtilmiştir.” Dedi.
Sağlık Bakanlığı datalarına nazaran ülkemizde 2018 yılında kolorektal kanserler olarak tanımlanan kolon ve rektum kanserli hasta sayısının yaklaşık 20 bin kişi olduğu bilgisini veren Prof. Dr. Neşet Köksal, hem genetik hem de çevresel faktörlerin tesirli olduğu kolorektal kanserlerde erken teşhisin sağ kalıma tesirine dikkat çekerek bunun yolunun taramadan geçtiğini anlattı.
AİLE HİKAYESİ VE YAŞ DEĞİŞTİRİLEMEZ RİSK FAKTÖRLERİ
Kolorektal kanserlerde değiştirebileceğimiz ve değiştiremeyeceğimiz risk faktörleri olduğunu söyleyen Yeditepe Üniversitesi Koşuyolu Hastanesi Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Neşet Köksal, yaş ve aile hikayesinin değiştirilemez risk faktörleri olduğunu belirterek kelamlarını şöyle sürdürdü; “Saptanan kolorektal kanserlerin yüzde 90’ı 50 yaş sonrası görülmekte, bu devirden sonra geçen her 10 yıl bu riski ikiye katlamaktadır. Yeniden bir insanın ömrü boyunca kolon kanserine yakalanma oranı yaklaşık yüzde 5 civarında iken, birinci derecede akrabalarından birinde kolon kanseri olanlarda bu oran yüzde 12’ye çıkıyor. Şayet birinci derece yakınlarından iki kişi de kanser varsa bu oran üçe katlanıyor ve yüzde 35’e çıkıyor. Elbette bunlar değiştirilebilir risk faktörleri olmasa da riskin farkında olmak ve sistemli denetimleri yaptırmak gerekiyor.”
“YAŞAM STİLİNİ DEĞİŞTİREREK RİSKİ AZALTMAK MÜMKÜN”
Beslenme alışkanlıkları ve hayat biçiminin kolon kanserleri için değiştirilebilir risk faktörleri olduğunu anlatan Prof. Dr. Neşet Köksal, “Örneğin; Avrupa ya da Kuzey Amerika’da yer alan gelişmiş ülkelerde kolorektal kanser daha çok görülüyor. Bu sonuçtaki en kıymetli öge yağlı ve düşük lifli fast food usulü besinlerin daha fazla yer aldığı yanlış beslenme alışkanlıkları. Bu durum beraberinde yeniden kolorektal kanserler için bir risk faktörü olan obeziteye de neden oluyor. Tam bilakis Afrika ülkelerinde kolon kanseri görülme oranı çok daha düşük. Zira bu bölgelerde tahıl ve zerzevat yüklü bir beslenme formları var. Yeniden hareketsiz ömrün da değerli bir risk faktörü olduğunu söylemek gerekli.”
ERKEN TEŞHİSLE TEDAVİNİN BAŞARISI YÜZDE 90’LARA ÇIKILABİLİYOR
Meme ve rahim ağzı kanserlerinde olduğu üzere kolon kanserinde de taramanın çok kıymetli yeri olduğunun altını çizen Prof. Dr. Köksal, “Çünkü bu hastalıkta erken teşhis konulduğunda tedavi başarısı yüzde 90’lara kadar çıkabiliyor. Lakin geç teşhisle birlikte evre ilerledikçe muvaffakiyet oranı düşüyor.” dedi. Hastalıktan mevt oranını azalttığı gösterildiği için, DSÖ’nün kolon kanserini taranması gereken hastalıklar ortasında gösterdiğini söyledi.
“Tarama bu manada çok kıymetli fakat, tarama testlerinin çeşitliliği, uygulanabilirliği, bunlarla ilgili maliyetler ve gerçek maksat kitleye yapılması güzel değerlendirilmelidir” diyen Prof. Dr. Köksal, şu bilgileri aktardı: “Bu hususta kılavuzlar tarama için normal riske sahip bireylerde 40 yaşından başlayarak yıllık muayene ve gaitada saklı kan testi, 50 yaşından sonra her 5 yılda bir sigmoidoskopi dediğimiz kalın barsakların tamamının değil bir kısmının endoskopik olarak tetkiki ya da tamamının endoskopik olarak görülebildiği kolonoskopinin 10 yılda bir tekrarını önermektedir. Lakin 50 yaş altında hastalığın görülme sıklığının artmasına paralel olarak kolonoskopik tarama usulünün 45 yaş üzere daha erkene alınması konusunda çalışmalar ve tekliflerde bulunulmaya başlanmıştır. Bunun için yeni kriterlerin belirlenmesine ve gelecekte şahsileştirilmiş taramaların yapılabilmesi için yaş, cinsiyet, genetik risk ve hayat stili faktörlerine dayalı risk bazlı tarama algoritmaları geliştirilmelidir.”
EN KIYMETLİ BELİRTİ MAKATTAN KAN GELMESİ
Prof. Dr. Köksal, kolorektal kanserlerin en kıymetli belirtilerinin başında rektal kanamanın geldiğini belirterek şu bilgileri verdi: “Kalın bağırsak ya da kolon-rektum dediğimiz organ yaklaşık bir buçuk metre uzunluğunda, karın sağ alt kadranında başlayıp, anüste ya da makatta sonlanır. Münasebetiyle tümörün bulunduğu bölgeye nazaran değişik şikayetler görülebilir. Bu belirtiler rektal kanama, dışkılama alışkanlığında değişiklik ve bu değişikliklerin birkaç günden uzun sürmesi, dışkılama sonrası tam boşalamama ve rahatlayamama hissi, karında şişkinlik, kramp stilinde ağrı, gaz veya huzursuzluk hissi, kansızlık, bilinen bir neden olmaksızın kilo kaybı, güçsüzlük ve yorgunluk üzere şikayetlerdir. Kalın barsağın birinci kısmı ya da sağ tarafında yerleşen kanserlerde kansızlık kıymetli bir bulgu iken, rektum dediğimiz son kısımda yerleşen kanserlerde ise rektal kanama dediğimiz makattan gelen kanama birinci belirti olabilir. Bu kanama bilhassa dışkılama dışında oluyorsa önemli bir uyarıcı olarak kabul edilmeli. Bu cins şikayetleri olan bireyler bilhassa 50 yaşın üzerindeyse ya da daha genç yaş kümesinde olsa da ailesinde bilhassa kolorektal kanser öyküsü mevcutsa, kesinlikle bunun nedenini anlamak için kolonoskopik muayenesi yapılmalıdır.”
KOLON KANSERİNDE BİRİNCİ TEDAVİ CERRAHİDİR!
“Kolorektal kanserlerin tedavisinde kolon ve kalın barsağın makata yakın son kısmı olan rektum kanserlerini başka pahalandırmak gerekir” diyen Yeditepe Üniversitesi Koşuyolu Hastanesi Genel Cerrahi uzmanı Prof. Dr. Neşet Köksal, tedavi yaklaşımı konusunda şu bilgileri verdi: “Kolon kanserlerinde şayet bir organ yayılımı olmamışsa yani metastaz yoksa ve tümörlü barsak kısmı cerrahi olarak çıkartılabilecek durumda ise bu hastaların birinci tedavisi cerrahidir. Mezokolik eksizyon dediğimiz ilgili kalın bağırsak kısmının yaprağıyla birlikte çıkarılmasından sonra patolojik değerlendirmesi yapılır. Patolojik evreleme ve tümörün moleküler özellikleri dikkate alınarak medikal onkoloji uzmanıyla birlikte ek bir tedaviye gereksinimi olup olmadığı kıymetlendirilir. Tümörün yerleşimi rektum bölgesinde ise tümörün evresi, hastanın yaşı ve genel durumu dikkate alınarak tedavi planlaması yapılır. Erken evrede yakalanan rektum kanserlerinde tedaviye cerrahi ile başlanır ve sonrasında patolojik değerlendirmeye nazaran kemoterapi ya da radyoterapi yapılıp yapılmayacağına karar verilir. Organ yayılımı yapmamış ve lokal olarak ilerlemiş rektum kanserlerinde ise tedaviye radyoterapi/kemoterapi ile başlayıp tedavi sonrasında, mezorektal eksizyon dediğimiz rektum yaprağı ile birlikte çıkarılır. Bu süreç yapılırken kanser cerrahisinden ödün vermeden olabildiğince makatı müdafaaya çalışırız. Tekrar ilaç ve ışın tedavisi sonrası tümüyle kaybolan rektum kanserlerinde ameliyat etmeden bu hastaların yakın takip edilmesi bir seçenek olarak olarak gündeme gelmiştir Lakin bunun için tümörün tedaviye tam karşılık verdiğinden emin olmalı, takipler sık aralıklarla ve uygun metotlarla yapılmalıdır. Günümüzde kolorektal kanser cerrahisi tecrübeli bir grup tarafından büyük oranda laparoskopik yani kapalı yolla yapılabilir. Bu sayede laparoskopik cerrahinin avantajlarından hasta yararlanmış olur. Tedavilerin bitiminden sonra bu hastaların nüks açısından takipleri de kıymetlidir.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
