Toplumda ‘çikolata kisti’ olarak bilinen endometriozis, rahmin içini kaplayan endometrium dokusuna benzeri dokuların rahim dışında büyümesiyle ortaya çıkan kronik bir hastalık. Ülkemizde üreme çağındaki yaklaşık 2 milyon bayan, yani her 10 bayandan 1’i bu hastalık ile gayret ediyor.
Endometriozis hiçbir semptom göstermeden gelişebilse de çoğunlukla bayanın ömür kalitesini düşüren ve pek çok hastalıkta görülebilen karın ve kasık ağrısı ile bağırsak meseleleri üzere yakınmalara neden oluyor. Öteki hastalıklar ile ortak belirtilere sahip olması ve ağrılı adetin olağan bir durum olarak karşılanması tabibe başvuruyu geciktirebiliyor. Bu etkenler nedeniyle endometriozise teşhis konulması 6-7 yıl üzere uzun bir süreyi alabiliyor. Teşhis ve tedavideki gecikme ise başta infertilite (kısırlık) olmak üzere böbrek yetmezliğine kadar pek çok önemli sıhhat sıkıntılarına yol açabiliyor. Acıbadem Altunizade Hastanesi Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Taner Usta, erken teşhis ve tedavi için öncelikle hastalığın sinyallerinin bilinmesi ve vakit kaybetmeden tabibe başvurulması gerektiğine dikkat çekerek, “Özellikle ağrılı adet görme, ağrılı cinsel münasebet ve adet devrinde ağrılı dışkılama varsa, nedeni endometriozis olabilir. Ayrıyeten bayanların hiçbir yakınmaları olmasa bile birinci adet döngülerinden itibaren veya en geç 18 yaş prestijiyle, cinsel olarak faal olup olmalarından bağımsız olarak jinekolojik muayene yaptırmaları erken teşhis için çok önemlidir” diyor.
Ciddi sıhhat problemlerine yol açabiliyor!
Adet döngüsünde beden her ay rahmin içini kaplayan dokuyu döküyor ve vajinal kanama yoluyla dışarı atıyor. Lakin birtakım durumlarda endometriyal dokular rahim dışındaki çeşitli bölgelere yerleşip, büyüyebiliyorlar. Endometriozis en sık yumurtalıklar, tüpler ve rahim üzerinde oluşuyor. Nadiren de olsa bağırsaklar, mesane, eski ameliyat yeri, tırnak, göğüs, diyafram, göz ve burun üzere pelvik dışındaki bölgelerde de gelişebiliyor. Hastalığın oluşum sebebi hala bilinmemekle birlikte pek çok teori öne sürülüyor.
Test edin! Belirtileriniz endometriozis olabilir mi?
Aşağıda yer alan 10 sorudan 5’ine yanıtınız ‘evet’ ise şikayetlerinizin nedeni endometriozis (çikolata kisti) olabilir. Bu durumda vakit kaybetmeden bayan hastalıkları ve doğum uzmanı bir tabibe başvurmanızda yarar var.
- Pelvik bölgesinde (kalça – bel bölgesinde) daima ağrınız oluyor mu?
- Cinsel alaka sırasında ağrınız oluyor mu?
- Ovulasyon (yumurtlama) ağrısı yaşıyor musunuz?
- Ara lekelenme kanamalarınız oluyor mu?
- Adetlerinizde çok kanama meseleniz var mı?
- Adetleriniz çok ağrılı oluyor mu?
- Özellikle adet periyodunda migren sorunu yaşıyor musunuz?
- İdrar yaparken yahut dışkılarken ağrınız oluyor mu?
- Gebe kalamama sorunu yaşıyor musunuz?
- Kendinizi daima yorgun hissediyor musunuz?
Önemli bir infertilite nedeni!
Endometriozis, yani çikolata kistine teşhis konulması ortalama olarak 7 yıl sürüyor. Bu süreçte çikolata kisti kalınlaşabiliyor ve bedende yayılabiliyor, bunların sonucunda ömür kalitesini düşürmesinin yanı sıra tedavide gecikildiğinde önemli sıhhat meselelerine yol açabiliyor. Örneğin, rastgele bir yakınma oluşturmayan çikolata kistleri dahi yumurtalıkların fonksiyonlarını ve rezervlerini olumsuz etkileyerek bayan kaynaklı infertilite nedeni olabiliyor. Çocuk sahibi olmakta zahmet çeken bayanların yaklaşık yüzde 40’ında endometriozis tespit edildiği belirtiliyor. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Taner Usta, hasebiyle doğal yollarla bir yıl boyunca hamilelik oluşmayan çiftlerde infertilite nedeni araştırılırken endometriozis ihtimalinin de düşünüldüğünü vurgulayarak, “Erken teşhis ve tedavi edildiğinde endometriozis sorunu yaşayan pek çok bayan çocuk sahibi olmayı başarabilmektedir” diyor.
Tedavi şahsa özel olarak planlanıyor
Endometriozis tedavisi hastalığın evresi ile şiddetinin yanı sıra bayanın yaşı, genel sıhhat durumu ile çocuk sahibi olma isteği üzere pek çok faktör birlikte kıymetlendirilerek planlanıyor. Ağrının şiddeti ve çocuk isteği tedaviyi belirleyen en kıymetli iki etkeni oluşturuyor. İlaç ve hormon tedavileriyle çikolata kisti denetim altına alınabiliyor. Hormon ilaçları kistlerin büyümesinin önlenmesinde yahut küçültülmesinde tesirli olabiliyor. Ayrıca tedavide yaygın olarak başvurulan ağrı kesiciler de ömür kalitesini düşürecek şiddete ulaşabilen ağrı ve krampları büyük oranda hafifletebiliyor. Cerrahi usul ise endometriozis, yani çikolata kistinin tedavisinde semptomların ortadan kalkmasını sağlamak açısından en tesirli tedavi sistemi olarak yerini koruyor.
Cerrahi usul doğurganlığı etkilemiyor, aksine…
Endometriozis hastalığında cerrahi prosedür kimi durumlarda tedavide birinci seçenek olarak tercih ediliyor. Örneğin, semptomların ilaçlar ile denetim altına alınamaması, pelvik ağrısı ve kramplarının çok şiddetli olması, gebelik oluşumunda zorluk yaşanması yahut pelvik bölgesinde oluşan kitledeki büyümenin önlenememesi üzere tablolarda cerrahi müdahale gereklilik haline geliyor. Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Taner Usta, fakat toplumda ameliyatın doğurganlığı olumsuz etkilediğine dair kusurlu inanışın hastaların bu sisteme ön yargılı yaklaşmalarına neden olduğunu belirterek, “Sanılanın tersine, cerrahi müdahalelerde gayelerden biri de kistlerin gebeliğe pürüz olma durumunun ortadan kaldırılmasıdır. Robotik yahut laparoskopik olarak kapalı cerrahi formülüyle gerçekleştirilen ameliyatlarda çoğunlukla yumurtalık dokusu ile rahmin korunduğu, yani yalnızca endometriotik dokuların bedenden çıkarıldığı kollayıcı sistem tercih edilmektedir. Rahmin büsbütün alınması süreci olan histerektomi usulüne lakin çok ileri durumlarda ve son deva olarak başvurulmaktadır” diyor. Prof. Dr. Taner Usta, üstelik cerrahi tedavide edinilen deneyimler sayesinde çikolata kistlerinin ameliyat sonrasında tekrar etme riskinin günümüzde tecrübeli merkezlerde epey düşük oranda seyrettiğini söz ediyor.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
