Uzmanlar, çocukların toplumsallaşmaları ve günlük ömür maharetlerini pratik etmeleri için değerli bir yere sahip olan oyunlar ve oyuncakların, çocuğun gelişimini desteklediğini, empati hissini ve yaratıcılığını güçlendirdiğini, sorumluluk almasını ve kendini tabir etmesini sağladığını söylüyor. Çocuk Gelişimi Uzmanı Elif İpek Tutuş, “Oyun çocuğun işi. Çocuğun yalnızca erken çocuklukta oyun oynaması, okul periyodunda ise daima olarak ders çalışmasının söylenmesi hakikat değil.” dedi.
Üsküdar Üniversitesi Çocuk Gelişimi Öğr. Gör. Elif İpek Tutuş, oyunun aşikâr bir emele yönelik olan yahut olmayan, kurallı yahut kuralsız olarak sergilenen, çocuğun keyifli ve faal bir formda rol aldığı, çocuğun tüm gelişim alanlarını destekleyen bir aktivite olduğunu tabir ederek, şunları kaydetti:
Oyun, hayatın pratiğinde yardımcı oluyor…
“Oyun, çocuğun hayatının bir modülü. Çocuğun hayatında gelişimlerinin desteklenmesi, toplumsallaşması, günlük hayat hünerlerini pratik etmesi ve her şeyden evvel keyifli vakit geçirebilmesi için kıymetli bir yere sahip. Çocuğun oyunları ve oyuncakları çocuğun yaşına, gelişim özelliklerine ve gelişim alanlarına nazaran değişiklik gösterebiliyor. Oyun, çocuğun gelişimini destekliyor, empati hissini, yaratıcılığını güçlendiriyor; sorumluluk almasını, kendini söz etmesini sağlıyor ve hayatın pratiğini yapmasına yardımcı oluyor.”
Oyuncaklar çocukların yaşına uygun olmalı
Çocukların yaşına uygun oyuncak seçiminin ehemmiyetine vurgu yapan Tutuş, “Erken çocuk devrinde çocukların boğazına kaçabilecek küçüklükte, yumuşak olmayan ya da elektrikli oyuncakların seçilmemesi öneriliyor. Sağlam ve güçlü oyuncaklar seçmek, seçilen oyuncağın çocuğun yaşına uygun ve fonksiyonel olup olmadığına dikkat etmek de epey kıymetli.” dedi.
Oyunlar çocuğun kas ve kemik gelişimine katkı sağlıyor
Tutuş, okul öncesi ve okul devrinde çocuğun kaba motor, ince motor, lisan, toplumsal ve bilişsel gelişimini desteklemeyi amaçlayan; ilerleyen periyotlarda ise okula ve hayata hazırlanmalarını sağlayan oyuncak ve aktiviteler seçmek gerektiğini lisana getirerek, şunları anlattı:
“Okul öncesi periyot çocuklarının hayal güçleri epey gelişmiştir. Bu devirde bu maharetin desteklenmesini sağlayan oyun ve oyuncaklar seçilmesi elzem. Bu konuda sembolik oyun oynayabilecekleri, hayatı pratik edebilecekleri ve faal rol alabilecekleri malzemeler tercih edilmeli. Bu gereçlere minyatür evcilik oyuncakları örnek verilebilir. Ek olarak bilişsel gelişimi için yap bozlar, kolay kutu oyunları, hafıza kartları; motor gelişimi için bloklar legolar, boncuk dizme setleri, ahşap oyuncaklar örnek verilebilir. Hareketli oyunlarla çocuğun kas kemik gelişimine katkı sağlanabilir, kan sirkülasyonu hızlandırılabilir.”
Tencereler, tahta kaşıklar da birer oyuncak
Oyunların tıpkı vakitte çocukların hislerini muhakkak etmesine imkan sağlayarak duygusal gelişimini desteklediğini de anlatan Tutuş, şöyle devam etti:
“Çocuğun toplulukla oynadığı oyunlarda sıra alarak, haklarını koruyarak, yardımlaşarak ve iş birliği yaparak toplumsal gelişiminin de desteklendiği görülüyor. Peluş oyuncaklar, fotoğraflı kitaplar, müzik aletleri de okul öncesi ve okul çocuğunun gelişimini destekleyen temel oyun gereçleri. Hatta yalnızca bunlar değil konutumuzda bulunan tahta kaşıklar, tencereler, eski kıyafetler, tabiattaki objeler, atık malzemeler, su, kum… Bunların hepsi kendi başına birer oyun gereci haline gelebilir ve bunlarla çeşitli oyun ve aktiviteler kurulabilir.”
Okul devrinde de oyun çok önemli
Sadece okul öncesi değil, birinci ve orta okul devrinde de oyunun çok değerli olduğunu belirten Çocuk Gelişimi Uzmanı Elif İpek Tutuş, “Özellikle eğitici oyunlar, zeka geliştiren kutu oyunları, çocuğun akranlarıyla iş birliği içerisinde bulunarak oynadıkları topluluk aktiviteleri de bu devirde ön planda. Bilhassa bir akran topluluğunda yapılan oyun aktivitelerinde çocuk görgü kurallarını öğrenir, toplumda var olmayı ve haklarını müdafaayı kavrar, yardımlaşır, sabır ve empati üzere hisleri keşfeder.” dedi.
Sürekli ‘ders çalış’ söylemi hakikat değil!
Oyunun çocuğun işi olduğunu belirten Tutuş şöyle devam etti:
“Çocuğun yalnızca erken çocuklukta oyun oynaması, okul devrinde ise daima olarak ders çalışmasının söylenmesi gerçek değil. Okul periyodunda elbette çocuğun sorumluluklarının üstünde durulmalı ama oyun hakkı elinden alınmamalı. Okul periyodu çocuklarıyla da sistemli olarak oyun oynanmalı ancak seçilen oyunların yaşına ve gelişim özelliklerine uygun olması sağlanmalı, çocuk bu istikamette teşvik edilmeli ve desteklenmeli.”
Oyun, müsamaha ve yardımlaşmayı da öğretiyor
Bilişsel gelişim oyunlarıyla çocuğun hem akademik alandaki muvaffakiyetinin artacağına hem de toplulukla yapılan aktivitelerle birlikte toplumsal manada gelişecek müsamaha, yardımlaşma ve toplum içinde nasıl davranılması gerektiği ile ilgili maharetleri öğreneceğine vurgu yapan Tutuş, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Bu konuda ailelere hafta sonları bilmeceler, kutu oyunları, tabiatta gezintiler, keşifler ya da atık malzemelerden etkinlikler yapmak üzere aktiviteler önerilmekte. Okul vaktinde ise çocukların teneffüs ortalarında arkadaşlarıyla bir ortada olarak faal bir biçimde oyun oynamasını sağlamak; hem ders ortalarında dinlenmesine yardımcı olarak derste konsantrasyonun artmasını sağlayacak hem de arkadaşlarıyla akran münasebetlerini güçlenmesine katkısı olacak.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
